Bellek performansı ile ilgili bir konu açıldığında pek çok kişi bunun bellek hızı ile ilgili olduğunu düşünür. Elbette bellek hızı, DDR2 800MHz, DDR3 1600MHz ve DDR4 2400MHz gibi modülün veri aktarım performansı için önemli bir ölçüdür. Ancak bellek hızı ile birlikte “bellek zamanlamaları” adı verilen özellikler de belleğin işlem yaparken komutlara ne kadar hızlı yanıt verdiğini tanımlar.
Belleği bir yarış arabası olarak düşünelim, bellek hızı (MH/z), aracın beygir gücüdür, zamanlamalar ise aracın sürücüsüdür. Aracın sürücüsü pistteki virajlarda ne kadar iyi kontrole sahipse ya da engeller ile ne kadar iyi başa çıkabiliyorsa , yarış arabası elbette daha yüksek performans gösterir. Bu nedenle daha düşük beygir gücüne sahip ancak daha iyi bir sürücüsü olan yarış arabası daha yüksek beygir gücüne sahip olan diğerine göre daha iyi performans gösterebilir.
Bellek zamanlama değerlerine bakıldığında genellikle 5-5-5-15 (DDR2) ya da 9-9-9-24 (DDR3) gibi değerler ile karşılaşılır. Aşağıdaki tabloda yaygın olarak kullanılan DDR bellek türlerinin standart zamanlama değerleri görülebilir.
| Bellek Zamanlamaları Örnekleri | ||||
| CL | T RCD | T RP | T RAS | |
| DDR2 | 5 | 5 | 5 | 15 |
| DDR3 | 9 | 9 | 9 | 24 |
| DDR4 | 16 | 16 | 16 | NA |
Zamanlama değerleri genellikle 4 değer ile ifade edilir : CAS Latency (CL), Row Column Delay (TRCD), Row Precharge Time (TRP) ve Row Active Time (TRAS). Yukarıdaki tabloda DDR4 için TRAS değeri belirtilmemiştir. Çünkü bu en yeni bellek teknolojisinde bir başka değer ile birleştirilmiştir ve artık mevcut değerler ile bir ilgisi yoktur.
| CAS Gecikmesi CL |
Row Column Delay T RCD |
Row Precharge Time T RP |
Row Active Time T RAS |
| Bellek kontrolcüsünden istem yapıldıktan sonra bellek modülünün hazır hale gelmesi için geçen süre. | Bellek hazır olduğunda belleğin okunması için geçen süre. | Veri işleme için, bellek üzerinde yeni bir satırın hazır olma süresi. | Satırın etkin hale gelmesi ve üzerindeki verinin erişilebilir olması için gereken en az süre. |
Zamanlama değerleri içinde en çok bilineni CAS Latency değeridir. Bu değer performans ile birlikte hemen her yerde kullanıcıların karşısına çıkmaktadır. Bu nedenle bazen yanıltıcı olmaktadır. Mantıksal olarak düşük CAS değeri daha iyidir, çünkü bunun anlamı belleğin yeni verilere daha hızlı yanıt verebileceği anlamına gelir. Ancak yukarıdaki tabloda da görüldüğü gibi yeni bellek teknolojileri daha yüksek CAS gecikme süresi değerlerine sahiptir.
Peki, yeni ve gelişmiş bellek türleri neden daha yavaş gecikme sürelerine sahipler? Yukarıda bahsedilen gecikme değerlerinin yanında, Clock Cycle Time olarak adlandırılan ve belleğin yeni komut setine ne kadar hızlı yanıt verdiğini gösteren bir değer daha vardır. DDR4 gibi yeni nesil bellek türleri daha hızlı Clock Cycle Time değerlerine sahiptiler. Aşağıdaki tabloda görülebileceği gibi belleğin gerçek gecikme/ hız değeri True Latency yeni nesil bellekler de daha düşüktür.
| Bellek Teknolojileri Hız-Gecikme Süresi Örnekleri | ||||
| Bellek Türü | Modül Hızı (MT/s) | Clock Cycle Time (ns) | Cas Latency (CL) | True Latency (ns) |
| SDRAM | 100 | 8.00 | 3 | 24.00 |
| SDRAM | 133 | 7.50 | 3 | 22.50 |
| DDR | 333 | 6.00 | 2.5 | 15.00 |
| DDR | 400 | 5.00 | 3 | 15.00 |
| DDR2 | 667 | 3.00 | 5 | 15.00 |
| DDR2 | 800 | 2.50 | 6 | 15.00 |
| DDR3 | 1333 | 1.50 | 9 | 13.50 |
| DDR3 | 1600 | 1.25 | 11 | 13.75 |
| DDR4 | 1866 | 1.07 | 13 | 13.93 |
| DDR4 | 2133 | 0.94 | 15 | 14.06 |
| DDR4 | 2400 | 0.83 | 17 | 14.17 |
| DDR4 | 2666 | 0.75 | 18 | 13.50 |
Bellek zamanlama değerlerim çok mu kötü?
Sistemleri ile uyumlu olduğu üreticiler tarafından garanti edilen Kingston, Transcend gibi bellek modüllerini satın alan kullanıcıların bu konuda endişe etmesi gerekmez. Satın alınan bellek anakart ve işlemci ile tam uyumlu ise bellek zamanlama değerleri de sorunsuz bir çalışma sunar. Bu durumun tek istisnası Performans Bellekleri’dir. Eğer Asus, MSI, Dell gibi bir markanın sistemi yerine kullanıcılar kendi topladıkları bir sistem için performans belleği satın alıyor ise sisteminde kullandığı İşlemcinin-CPU en yüksek bellek hızı desteğine bakarak performans belleği satın alması yerinde olacaktır.